बीडब्ल्युएफ विश्व प्रतियोगिताएँ

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
नेविगेशन पर जाएँ खोज पर जाएँ
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

साँचा:infobox

चित्र:Logo ibf main.jpg
2006 तक का आधिकारिक प्रतीक चिन्ह

बीडब्ल्युएफ विश्व प्रतियोगिताएँ (पहले आईबीएफ विश्व प्रतियोगिताएँ, अन्य नाम विश्व बैडमिंटन प्रतियोगिताएँ) एक विश्व स्तरीय बैडमिंटन प्रतियोगिता है जो विश्व बैडमिंटन संघ/बीडब्ल्युएफ के द्वारा आयोजित करायी जाती है। ग्रीष्मकालीन ओलम्पिकों के साथ-साथ ये प्रतियोगिताएँ किसी अन्य प्रतियोगिता की तुलना में खिलाड़ियों को सर्वाधिक वरीयता अंक दिलाती हैं। [१] विजेताओं को विश्व विजेता के खिताब से नवाजा जाता है और स्वर्ण पदक दिये जाते हैं।[२] हालांकि इसमें कोइ पुरस्कार राशि नहीं मिलती है। [३]

प्रतियोगिता की शुरुवात 1977 में हुई और 1983 तक हर तीसरे साल आयोजित की जाती रहीं। आईबीएफ को पहले दो प्रतियोगिताओं को आयोजित करने में मशक्क्त करनी पड़ी क्योंकि विश्व बैडमिंटन संघ भी आईबीएफ प्रतियोगिताओं के एक साल बाद ही उसी मानदण्ड के अपने विश्व स्तरीय प्रतियोगिताएँ आयोजित करवाता था। बाद में आईबीएफ का विश्व बैडमिंटन संघ में विलय हो गया। 1985 से 2005 तक यह प्रतियोगिता हर दो साल पर होने लगी। 2006 से ज्यादा खिलाड़ियों को विश्व विजेता बनने का मौका देने के लिये यह प्रतियोगिता हर साल आयोजित की जाती है। हालांकि ओलम्पिक वर्षों में यह प्रतियोगिता नहीं होती है क्योंकि ओलम्पिक स्वयं में ही एक विश्व स्तरीय प्रतियोगिता है।

विश्व प्रतियोगिताओं के स्थान

नीचे तालिका सभी मेजबान शहरों व देशों की सूची है। देश और शहरों के सामने की संख्या यह बताती है कि इतनी बार यहाँ ये प्रतियोगिताएँ आयोजित हो चुकी हैं।

विश्व प्रतियोगिताओं के मेजबान शहर
वर्ष क्रम. मेजबान शहर देश
1977 I माल्मो (1) साँचा:flag/core (1)
1980 II जकार्ता (1) साँचा:flag/core (1)
1983 III कोपेनहेगन (1) साँचा:flag/core (1)
1985 IV काल्गेरी (1) साँचा:flag/core (1)
1987 V बीजिंग (1) साँचा:flag (1)
1989 VI जकार्ता (2) साँचा:flag/core (2)
1991 VII कोपेनहेगन (2) साँचा:flag/core (2)
1993 VIII बर्मिंघम (1) साँचा:flag (1)
1995 IX लुसाने (1) साँचा:flag/core (1)
1997 X ग्लासगो (1) साँचा:flag (1)
1999 XI कोपेनहेगन (3) साँचा:flag/core (3)
2001 XII सेविले (1) साँचा:flag/core (1)
वर्ष क्रम मेजबान शहर देश
2003 XIII बर्मिंघम (2) साँचा:flag (2)
2005 XIV एनाहेम (1) साँचा:flag/core (1)
2006 XV मैड्रिड (1) साँचा:flag/core (2)
2007 XVI कुआलाल्मपुर (1) साँचा:flag/core (1)
2009 XVII हैदराबाद (1) साँचा:flag/core (1)
2010 XVIII पेरिस (1) साँचा:flag/core (1)
2011 XIX लंदन (1) साँचा:flag (3)
2013 XX ग्वांग्झोउ (1) साँचा:flag (2)
2014 XXI कोपेनहेगन (4) साँचा:flag/core (4)
2015 XXII जकार्ता (3) साँचा:flag/core (3)
2017 XXIII ग्लासगो (2) साँचा:flag (2)

पूर्व के विजेता

कम से कम एक काँस्य पदक जीतने वाले देशों को दर्शाता मानचित्र।

साँचा:main बीडब्ल्युएफ विश्व प्रतियोगिताओं आजतक सिर्फ २० देशों ने ही कम से कम एक पदक जीता है: एशिया के दस, यूरोप के आठ, उत्तरी अमेरिका में एक व ओसीनिया में एक। अफ्रीकी महाद्वीप के देशों ने आजतक कोई पदक नहीं जीता है।

१८ वर्ष की उम्र में रत्चानोक इंथेनॉन प्रतियोगिता के इतिहास में एकल खिताब जीतने वाली सबसे कम उम्र की खिलाड़ी हैं।[४] रत्चानोक जांग ह्ये-ओक से ३ महीनों से भी कम छोटी थी जब उन्होंने 1995 प्रतियोगिताओं के महिला युगल का खिताब जीता था।[५]

सफलतम खिलाड़ी व राष्ट्रीय टीमें

सफलतम खिलाड़ी

विभिन्न खिलाड़ीयों ने वैश्विक प्रतियोगिताओं में एक से ज्यादा श्रेणियों में स्वर्ण पदक जीते हैं, जैसे:

१९७७ से २०११ तक, पदक अधिकतर पाँच मुख्य देशों चीन, कोरिया, डेनमार्क, इंडोनेशिया और मलेशिया के बीच में ही बंटते रहे। २००३ में यह संख्या बढकर ७ और २००५ में १० हो गयी जब पाँच अन्य देशों को भी कोई ना कोई पदक मिला।

टोनी गुनावन ने पुरुष युगल में दो बार स्वर्ण पदक जीता है, २००१ में इंडोनेशिया के हलीम हर्यांतो और २००५ में अमेरिका के हॉवर्ड बॉक के साथ स्वर्ण जीतकर उन्होंने अमेरिका को प्रतियोगिता का पहला पदक दिलाया।

२००५ के संस्करण में मिश्रित युगल श्रेणी में कुछ नए चेहरे देखने को मिले। इस श्रेणी में १९९७ से अभी तक सिर्फ चीनी व कोरियाई खिलाड़ियों की प्रभुद्धता थी। दो बार की विजेताओं किम डोंग-मून/रा क्युंग-मिन (कोरिया) के सेवानिवृत्ति के बाद, नोवा विदिआंतो/लिल्याना नात्सिर ने इंडोनेशिया के लिये १९८० के बाद पहला मिश्रित युगल स्वर्ण पदक जीता।

नीचे सर्वाधिक सफल खिलाड़ियों की सूची है जिन्हें ३ या उससे अधिक स्वर्ण पदक मिल चुके हैं।[६]

वरीयता खिलाड़ी पुए मए पुयु मयु मियु कुल
1 साँचा:flagicon लिन डान 5 5
साँचा:flagicon पार्क ज़ू-बोंग 2 3 5
साँचा:flagicon झाओ युनलेई 2 3 5
2 साँचा:flagicon गाओ लिंग 3 1 4
साँचा:flagicon काई युन 4 4
साँचा:flagicon फु हाएफेंग 4 4
3 साँचा:flagicon हेन्ड्रा सेतियावान 3 3
साँचा:flagicon लिल्याना नात्सिर 3 3
साँचा:flagicon यु यांग 3 3
साँचा:flagicon गे फी 2 1 3
साँचा:flagicon गुआन विझेन 3 3
साँचा:flagicon हान ऐपिंग 2 1 3
साँचा:flagicon हुआंग सुई 3 3
साँचा:flagicon किम डोंग-मून 1 2 3
साँचा:flagicon ली लिंगवेई 2 1 3
साँचा:flagicon झाँग नान 3 3
साँचा:flagicon लिन यिंग 3 3

पुए: पुरुष एकल; मए: महिला एकल; पुयु: पुरुष युगल; मयु: महिला युगल; मियु: मिश्रित युगल

सफल राष्ट्रीय टीमें

नीचे २०१३ के बाद से स्वर्ण पदक विजेता टीमों की सूची देशों व खेल की विभिन्न श्रेणियों के आधार पर दी गई है। १९७७ में इसकी शुरुवात के बाद से ही चीन की टीम विश्व प्रतियोगिताओं में सबसे सफल टीम रही है।

वरीयता देश 77 80 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 06 07 09 10 11 13 14 15 कुल
1 साँचा:flag 2 3 5 4 3 1 1 3 2साँचा:ref 3 3 2साँचा:ref 4 3 4 5 5 2साँचा:ref 3 3 61
2 साँचा:flag/core 1 4 1 3 2 1 2 2साँचा:ref 2 2 1 21
3 साँचा:flag/core 3 1 1 1 1 1 1 1 10
साँचा:flag/core 2 1 2 1 2साँचा:ref 1 1 10
5 साँचा:flag 1 1 1 3
6 साँचा:flag/core 1 1 2
साँचा:flag/core 1 1 2
8 साँचा:flag/core 1 1
साँचा:flag/core 1 1
साँचा:flag/core 1 1

मोटे अक्षरों का अर्थ समग्र विश्व प्रतियोगिता का विजेता है।

साँचा:refbegin

साँचा:note चीन और कोरिया दोनों को दो-दो स्वर्ण पदक मिले। हालांकि कोरिया ने दो रजत पदक जीते और चीन ने कोई रजत पदक नहीं जीता इसलिये कोरिया समग्र विजेता बना।
साँचा:note चीन ने इंडोनेशिया के १ के मुकाबले ४ रजत पदक जीते इसलिये वो समग्र विजेता बना।
साँचा:note चीन को विरोधी के मुकाबले २ रजत पदक मिले इसलिये वो समग्र विजेता बना।

साँचा:refend

पुरुष एकल

वरीयता देश 77 80 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 06 07 09 10 11 13 14 15 कुल
1 साँचा:flag X X X X X X X X X X X X X X 14
2 साँचा:flag/core X X X X X X 6
3 साँचा:flag/core X X 2

महिला एकल

वरीयता देश 77 80 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 06 07 09 10 11 13 14 15 कुल
1 साँचा:flag X X X X X X X X X X X X X X X 15
2 साँचा:flag/core X X 2
साँचा:flag/core X X 2
साँचा:SPA X X 2
4 साँचा:flag/core X 1

पुरुष युगल

वरीयता देश 77 80 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 06 07 09 10 11 13 14 15 कुल
1 साँचा:flag/core X X X X X X X X X 9
2 साँचा:flag X X X X X X 6
3 साँचा:flag/core X X X X 4
4 साँचा:flag/core X X 2
5 साँचा:flag/core X 1

महिला युगल

वरीयता देश 77 80 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 06 07 09 10 11 13 14 15 Total
1 साँचा:flag X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 19
2 साँचा:flag X 1
साँचा:flag/core X 1
साँचा:flag/core X 1

मिश्रित युगल

वरीयता देश 77 80 83 85 87 89 91 93 95 97 99 01 03 05 06 07 09 10 11 13 14 15 कुल
1 साँचा:flag X X X X X X X 7
2 साँचा:flag/core X X X X X 5
3 साँचा:flag/core X X X X 4
साँचा:flag/core X X X X 4
5 साँचा:flag X X 2
साँचा:flag/core X X 2

पदक तालिका

क्रमांक देश स्वर्ण रजत कांस्य कुल
1 साँचा:flag 61 42 64 167
2 साँचा:flag/core 21 17 33 71
3 साँचा:flag/core 10 13 37 60
4 साँचा:flag/core 10 13 29 52
5 साँचा:flag 3 9 12 24
6 साँचा:flag/core 2 2 5 9
7 साँचा:flag/core 2 0 0 2
8 साँचा:flag/core 1 0 11 12
9 साँचा:flag/core 1 0 2 3
10 साँचा:flag/core 1 0 0 1
11 साँचा:flag/core 0 8 11 19
12 साँचा:flag/core 0 2 3 5
13 साँचा:flag/core 0 1 4 5
14 साँचा:flag/core 0 1 1 2
साँचा:flag 0 1 1 2
16 साँचा:flag/core 0 1 0 1
17 साँचा:flag/core 0 0 4 4
18 साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
कुल 112 110 220 442

पदक वितरण

पुरुष एकल

क्रमांक देश स्वर्ण रजत कांस्य कुल
1 साँचा:flag 14 4 11 29
2 साँचा:flag/core 6 7 13 26
3 साँचा:flag/core 2 4 12 18
4 साँचा:flag/core 0 4 1 5
5 साँचा:flag/core 0 1 3 4
6 साँचा:flag/core 0 1 0 1
7 साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
कुल 22 21 44 87

महिला एकल

क्रमांक देश स्वर्ण रजत कांस्य कुल
1 साँचा:flag 15 15 19 49
2 साँचा:flag/core 2 2 5 9
3 साँचा:flag/core 2 0 3 5
4 साँचा:flag/core 2 0 0 2
5 साँचा:flag/core 1 0 0 1
6 साँचा:flag/core 0 1 4 5
7 साँचा:flag 0 1 2 3
साँचा:flag/core 0 1 2 3
8 साँचा:flag/core 0 1 1 2
9 साँचा:flag/core 0 1 0 1
10 साँचा:flag/core 0 0 4 4
11 साँचा:flag/core 0 0 2 2
12 साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
Total 22 22 44 88

पुरुष युगल

क्रमांक देश स्वर्ण रजत कांस्य कुल
1 साँचा:flag/core 9 4 7 20
2 साँचा:flag 6 3 7 16
3 साँचा:flag/core 4 6 8 18
4 साँचा:flag/core 2 3 6 11
5 साँचा:flag/core 1 0 0 1
6 साँचा:flag/core 0 4 10 14
7 साँचा:flag 0 2 2 4
8 साँचा:flag/core 0 0 2 2
साँचा:flag/core 0 0 2 2
Total 22 22 44 88

महिला युगल

क्रमांक देश स्वर्ण रजत कांस्य कुल
1 साँचा:flag 19 13 14 46
2 साँचा:flag/core 1 3 10 14
3 साँचा:flag 1 1 3 5
4 साँचा:flag/core 1 0 6 7
5 साँचा:flag/core 0 2 2 4
6 साँचा:flag/core 0 1 6 7
7 साँचा:flag/core 0 1 1 2
8 साँचा:flag/core 0 1 0 1
9 साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
Total 22 22 44 88

मिश्रित युगल

क्रमांक देश स्वर्ण रजत कांस्य कुल
1 साँचा:flag 7 7 13 27
2 साँचा:flag/core 5 2 4 11
3 साँचा:flag/core 4 5 10 19
4 साँचा:flag/core 4 2 5 11
5 साँचा:flag 2 5 5 12
6 साँचा:flag/core 2 1 1 4
7 साँचा:flag 0 1 1 2
8 साँचा:flag/core 0 0 2 2
9 साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
साँचा:flag/core 0 0 1 1
Total 24 23 44 91


सन्दर्भ

बाहरी कड़ियाँ